Uczucia i myśli na swój temat u większości ludzi ulegają stałym wahaniom w zależności od sytuacji i codziennych doświadczeń. To, jak poradziłeś sobie na ostatnim przesłuchaniu, jak traktuje cię pracodawca, czy wzloty i upadki w Twoim związku partnerskim – wszystko to może mieć wpływ na Twoje samopoczucie. Jeśli masz stabilną podstawę samooceny, to normalne, aczkolwiek silne zmiany emocji mogą prowadzić do chwilowych wahań w Twoim samopoczuciu, ale tylko w ograniczonym stopniu. Z drugiej jednak strony, jeśli masz chwiejną podstawę samooceny, to zmiany emocji mogą być ekstremalne i mogą powodować bardzo poważne problemy w Twoim życiu. Kiedy zmagasz się ze niską samooceną, to to jak radziłeś sobie w czasie ostatniego występu, będzie mocno określać Twoje samopoczucie. Możesz polegać na pozytywnych doświadczeniach zewnętrznych i przeciwdziałać negatywnym uczuciom i myślom, które cię dręczą, ale nawet wtedy dobre uczucia (generowane przez udany występ) mogą być tylko tymczasowe.
Ludzie zwykle polegają na kombinacji bodźców i ocen, pochodzących ze źródeł wewnętrznych i zewnętrznych dla zachowania poczucia własnej wartości. Kiedy Twoja samoocena jest chwiejna – lub gdy funkcjonujesz w oparciu o silne poczucie własnej wartości, a nie o samoocenę – możesz w dużym stopniu polegać na źródłach zewnętrznych i zwiększyć swoje poczucie wartości. Jako muzyk możesz polegać na ocenie publiczności, pracodawcy lub innych muzyków, aby poczuć się dobrze ze swoją muzyką, a tym samym ze samym sobą.
Głód podziwu może spowodować, że będziesz dążyć do zdobycia uznania i wymagać od siebie niezwykłych osiągnięć lub wręcz doskonałości. Problemy z samooceną mogą również prowadzić do wielu problemów emocjonalnych i życiowych, w tym do:
- słabych wyników w karierze zawodowej,
- lęku przed publicznymi występami,
- zwlekania z działaniem i bezczynności,
- stresu, samotności i zwiększonego prawdopodobieństwa depresji,
- trudności w nawiązaniu lub utrzymaniu przyjaźni i związków,
- zwiększonej skłonności do nadużywania narkotyków i alkoholu,
- wybierania złych lub niespełniających oczekiwań relacji,
- niewłaściwego lub opierającego się głównie na wymierzaniu kar rodzicielstwa.
Powyższe problemy same w sobie wzmacniają negatywny obraz samego siebie i mogą wciągnąć nas w spiralę coraz niższej samooceny a także nieproduktywnych lub nawet aktywnie autodestrukcyjnych zachowań.
Opieranie poczucia własnej wartości na tym, jak sobie radzimy, może spowodować poważne problemy. Nie oznacza to, że nie powinniśmy pracować zgodnie ze swoimi najwyższymi standardami – ale opieranie poczucia własnej wartości wyłącznie na osiągnięciach w jakiejś dziedzinie życia może doprowadzić do emocjonalnej karuzeli.
Wiara w siebie i swoją zdolność do osiągnięcia tego, czego się podejmujemy, jest niezbędna do uaktywnienia swojego potencjału. Zdrowa samoocena to zakorzenione poczucie własnej wartości. Opiera się ona na Twojej zdolności do pełnej oceny siebie – poznania siebie – i bycia nadal w stanie bezwarunkowej akceptacji i docenienia siebie. Oznacza to uznanie swoich mocnych stron ale też przyznania się do ograniczeń, czyli bezwarunkowego zaakceptowania siebie jako osoby godnej. Poczucie własnej wartości rozwija się i ewoluuje przez całe życie jako efekt budowania obrazu samego siebie poprzez doświadczenia z innymi ludźmi i różne, inne działania.
Doświadczenia pochodzące z dzieciństwa odgrywają szczególnie dużą rolę. Kiedy dorastałeś, Twoje sukcesy i porażki – oraz to, jak traktowali Cię członkowie najbliższej rodziny, nauczyciele, trenerzy, autorytety religijne i rówieśnicy – wszystko to kształtowało podstawę Twojej samooceny. Osoby z niską samooceną często klasyfikują nieudane doświadczenia jak np otrzymanie złej oceny jako osobiste niepowodzenia ich samych i przyswajają sobie te głosy z przeszłości przez co mogą one być żywe w Twoim codziennym życiu w formie „wewnętrznego głosu”.
Jeśli masz zdrową samoocenę, komunikaty tego typu będą zazwyczaj pozytywne i uspokajające. Jeśli jednak zmagasz się z niską samooceną, Twój wewnętrzny głos może być surowym wewnętrznym krytykiem, nieustannie krytykującym, karającym i zmniejszającym Twoje osiągnięcia.
Pierwszym krokiem do poprawy poczucia własnej wartości jest uświadomienie sobie tych negatywnych komunikatów i obalenie ich w umyśle: uspokajanie siebie zamiast bycie nad wyraz surowym, bardziej obiektywne postrzeganie problemów i niepowodzeń a nie doszukiwanie się w nich katastrofy,
Kolejnym krokiem do bardziej zdrowego poczucia własnej wartości jest rozpoczęcie traktowania siebie jako wartościowej osoby. Zacznij kwestionować przeszłe negatywne doświadczenia lub komunikaty, pielęgnując i troszcząc się o siebie w sposób, który pokaże, że jesteś wartościowy, kompetentny, zasługujący na uznanie i kochany. Można to zrobić na wiele sposobów, jeden z nich przedstawiamy poniżej:
- Dbaj o siebie – wysypiaj się, jedź zdrowo, ćwicz, przestrzegaj zasad higieny,
- Zaplanuj fajne i relaksujące zajęcia – idź do kina, idź na masaż, przygarnij zwierzaka, naucz się medytować,
- Nagradzaj się za swoje osiągnięcia – poświęć trochę czasu na świętowanie dobrego występu, spędzenie czasu z przyjacielem lub pochwalenie siebie samego za odbycie tej trudnej rozmowy telefonicznej,
- Przypomnij sobie swoje mocne strony i osiągnięcia- zachowaj w pamięci chwile osiągnięć, z których jesteś dumny,
- Wybacz sobie, kiedy nie robisz wszystkiego tego, co zaplanowałeś – dbanie o siebie może być zaskakująco trudne, jeśli nie jesteś do tego przyzwyczajony. Nie bądź wobec siebie zbyt krytyczny, jeśli czegoś nie robisz dobrze.
Uzyskanie pomocy od innych jest kolejnym milowym krokiem do poprawy poczucia własnej wartości, ale może być też najtrudniejszym krokiem. Możesz mieć trudności z poproszeniem o pomoc, ponieważ czujesz, że na to nie zasługujesz, lub możesz czuć, że powinieneś zrobić to wszystko sam. Ale ponieważ niska samoocena jest często spowodowana tym, jak ludzie traktowali Cię w przeszłości, możesz potrzebować pomocy innych ludzi właśnie teraz, aby skutecznie zakwestionować krytyczne komunikaty ukształtowane przez negatywne doświadczenia z przeszłości.
Poproś o wsparcie znajomych. Czasami niska samoocena może być tak bolesna lub trudna do przezwyciężenia, że spotkanie z profesjonalistą może być pomocne. Rozmowa z doradcą to dobry sposób, aby dowiedzieć się więcej o swoich problemach z poczuciem własnej wartości i zacząć poprawiać swoją samoocenę.